Asyryjczycy, tak jak i inne narody, nadają swoim dzieciom różne imiona. Jedni pragną zachować tożsamość narodową i wybierają imiona nawiązujące do swojej historii, religii, literatury. Inni nadają dzieciom imiona, jakie im się podobają – tradycyjne chrześcijańskie, biblijne, popularne w kraju zamieszkania. Ta ostatnia tendencja jest najbardziej zauważalna u ludzi, którzy wyemigrowali do jakiegoś kraju i starają się zaaklimatyzować w nowym środowisku. Ale są też przykre przykłady krajów, gdzie naszym Rodakom zabrania się nazywać dzieci po asyryjsku. Zamiast tego, urzędnicy państwowi według własnego uznania rejestrują nasze dzieci pod imionami arabskimi, perskimi lub innymi związanymi z islamem.
Tutaj jednak chcę omówić trzy inne grupy imion.
Pierwsza z nich to tradycyjne asyryjskie imiona, nie występujące u innych narodów, np. Zerdi, Choszaba, Chemmi, w tym również chrześcijańskie (jak Giliana, Jalda, Jumaran), funkcjonujące u nas od wieków,
Druga grupa to imiona rozpowszechnione na świecie, ale u nas mają swoje brzmienie, jak Juhanna, Szuszan, Jonan, Marjam, Giwargis.
Trzecia grupa to nowe lub na nowo wprowadzane imiona asyryjskie, nawiązujące nieraz do nazw geograficznych, np. Tiglat, Sanhiro, Szarokina, Ninwi, Dijala, Raman, Sabrina. Te imiona znowu weszły u nas do użytku z końcem XIX – początkiem XX wieku w związku z odrodzeniem zainteresowania starożytną historią naszego narodu i przebudzeniem poczucia patriotyzmu i samoświadomości narodowej. Ogromną liczbę takich imion z tłumaczeniem można znaleźć w książce Abrahama Lahdo, która jest wydana, niestety, tylko po niemiecku (na ile mi wiadomo).
Poniższa lista imion w żadnym wypadku nie jest pomyślana jako kompletna, a także wspomniany podział na trzy grupy jest bardzo umowny. Chodzi przede wszystkim o to, by każdy, kto się interesuje imionami asyryjskimi, mógł wyrobić na tej podstawie jakieś o nich pojęcie.
Jak się wymawia imiona asyryjskie? Niestety, alfabety europejskie nie oddają adekwatnie dźwięków naszego języka – ale z tym trzeba się pogodzić, gdyż nie wszyscy potrafią czytać po asyryjsku. Akcent w imionach asyryjskich zwykle przypada na przedostatnią sylabę.
Imiona męskie
Abram – pochodzi od wyrazu ab ‘ojciec’ oraz ram ‘wywyższony’.
Aprim (Aphrim, Afram) – Efrem, ‘obfity w owoce’. Znaną postacią jest Mar-Aprim – św. Efrem Syryjski
Atra – ‘ojczyzna’. To imię noszą asyryjscy mężczyźni w Iraku. Zgodnie z gramatyką wyraz atra jest rodzaju męskiego (por. imię kobiece Atur).
Achikar (Akhikar) – składa się z dwóch elementów: achi ‘mój brat’ + ikara ‘szacunek’, czyli „szanowny brat”. Istnieje znany utwór literacki Opowieść o Achikarze. Funkcjonuje również skrócona forma tego imienia – Achi, ‘braciszek’.
Aszur (Ashour, Ashur) – to jest imię głównego bóstwa starożytnej Asyrii, które włączano nieraz jako część innych, bardziej rozbudowanych imion, np. Aszur-Banipal, Aszur-Dan, Aszur-Uballit. Ostatnio cieszy się dużą popularnością.
Warda – ‘kwiat’. Jako imię nie jest popularne, ale jest bardzo rozpowszechnione jako nazwisko. W krajach arabskich i na Zachodzie brzmi jako Warda, zaś w Rosji przyjęło formę Wardajew lub Wardojew.
Giwargis – asyryjska forma greckiego imienia Georgis (Jerzy) ‘rolnik’.
Giljana (Gilliana) – ‘przemienienie’. Takie imię nadaje się osobom, urodzonym w święto Przemienienia Pańskiego.
Guljat (Gulyath, Goliath) – asyryjska forma biblijnego imienia Goliat.
Zaja (Zaya, Zaia) – ‘ten, który wywołuje wstrząs’. Jeden z wczesnych i bardzo szanowanych świętych naszego Kościoła otrzymał imię Mar-Zaja, ponieważ miał dar uzdrawiania i wypędzania demonów.
Inwija, Nwija – ‘prorok’.
Iszo, Iszu (Isho, Eshoo) – asyryjska wersja imienia Jezus, często funkcjonuje jako nazwisko, a także jako część wchodząca do innych imion (np. Odiszo, Sabriszo). Wśród Asyryjczyków w Rosji znane jest nazwisko Iszojew.
Marona – pochodzi od mara ‘pan’ z dodatkiem sufiksu „-ona” o znaczeniu pomniejszenia. Imię oznacza zatem „pomniejszego pana, gospodarza”.
Nimrud (Nimrod, Numroud) – imię legendarnego króla-myśliwego.
Ninib – funkcjonuje obecnie jak samodzielne imię, w starożytności funkcjonowało jako element składowy imion królów asyryjskich, np. Tukulti-Ninib.
Ninus (Ninos, Ninous) – imię legendarnego króla, założyciela Niniwy. Jest dosyć popularne wśród młodzieży.
Nisan (Nissan, Neesan) – ‘urodzony w pierwszym miesiącu wiosny’ o tej samej nazwie, wg kalendarza asyryjskiego.
Odiszo, Awdyszu (Odisho, Awdisho) – ‘sługa Jezusa’.
Oszana (Oshana) – ‘urodzony w święto Oszana (Hosanny)’, czyli w Niedzielę Palmową.
Raman – ‘wywyższony’.
Sabriszo, Soriszo – ‘nadzieja w Jezusie’, obecnie mało popularne.
Sanchiro (Sankhiro) – nawiązuje do imienia króla Sennacheryba. Obecnie dosyć rozpowszechnione, forma skrócona Sancho.
Sargon – nawiązuje do imienia króla Szarrukina (Sargona). Imię to zajmuje wraz z imieniem Aszur pierwszą pozycję wśród imion męskich z trzeciej grupy zarówno na Zachodzie, jak i w krajach arabskich.
Tiglat – nawiązuje do nazwy rzeki Tygrys (po asyryjsku waśnie Tiglat). Również funkcjonowało w starożytności raczej jako człon w imionach królewskich, np. Tiglat-Pileser.
Choszaba, Chawszaba (Khoshaba) – ‘urodzony w niedzielę’. Forma żeńska brzmi Chowszibu.
Szalita – ‘rządzący’, por. szułtana ‘władza, rząd’. Współcześnie to imię nie jest popularne, ale obchodzimy święto Mar-Szalita oraz znane jest w Rosji nazwisko Szalitajew.
Szimszon (Shimshoun) – pochodzi od wyrazu oznaczającego ‘słońce’, w Biblii Samson.
Szimun, Szumun (Shumoon) – asyryjska forma imienia Szymon, ‘ten, którego modlitwa została usłyszana’.
Jumaran (Youmaran) – od asyryjskiego juma d-Maran ‘urodzony w Dzień Pański (czyli w niedzielę)’.
Junan, Jonan – ‘gołąb’.
Juchanna (Youkhanna) – asyryjska forma biblijnego imienia Jan (Jochanan), ‘Bóg się zmiłował’.
Jalda (Yalda) – ‘[Boże] Narodzenie’, czyli ten, kto urodził się w dniu Bożego Narodzenia. „Urodziny” po asyryjsku nazywają się Bet jalda.
Imiona kobiece
Arbela, Arbelina – nawiązuje do imienia starożytnego miasta asyryjskiego Arba Ilu ‘czterech bogów’.
Atur, Aturina, Aturia, Aszurina – nawiązuje do nazwy kraju Atur, która w języku asyryjskim jest rodzaju żeńskiego. Dlatego np. w Iraku imię to nadaje się dziewczynkom. W Rosji nazywają tak również chłopców, ponieważ tutejsi Asyryjczycy pod wpływem języka rosyjskiego odbierają to imię jako męskie. Odwrotna sytuacja ma miejsce z imieniem Atra.
Wardia – ‘kwiat, róża’. Żeńska forma imienia Warda, zdobyło popularność w XX wieku, zwłaszcza wśród Asyryjczyków mieszkających w krajach arabskich.
Diala, Dijala – piękne imię nawiązujące do nazwy rzeki płynącej przez tereny dawnej Asyrii. Dobry przykład imienia z trzeciej grupy.
Dumarina – ‘zadziwiająca’. Jest to żeńska forma imienia Dumara.
Jonia (Younia, Ionia) – ‘gołąbka’, bardzo popularne w XX wieku, zwłaszcza wśród Asyryjczyków w krajach arabskich.
Lilita (Lilitha) – ‘noc’.
Marganita (Marganitha) – z gr. ‘perła’, jedna z form imienia Małgorzata.
Marta (Martha) – ‘gospodyni, pani’.
Mariam (Maryam) – asyryjska forma imienia Maria.
Hahrejn, Narin (Nahrain, Nahrein) – imię wywodzi się od nazwy Bet-Nahrain ‘dwurzecze’ (Mesopotamia).
Ninewia, Ninwi, Ninwa (Nineveh, Ninvah, Ninawa) – nawiązuje do starożytnej stolicy Asyrii – Niniwy.
Ramina (Romina) – żeńska forma imienia Raman, tj. ‘wywyższona’.
Sabrina – ‘nadzieja’, por. sabra, sawra.
Surija (Souria) – ‘Asyryjka, kobieta z narodu Surai’.
Hawa – dosł. ‘oddech życia’, jest to forma biblijnego imienia Ewa.
Hilini (Helineh) – asyryjska forma imienia Helena.
Chemmi (Khammeh) – ‘smutek’. Imię to nadawano dziewczynkom, urodzonym w trakcie żałoby lub w trudnych czasach. Obecnie jest raczej przestarzałe.
Szamiram, Szamiran – pochodzi od imienia królowej Szammuramat (Semiramidy).
Szarukina (Sharokina) – żeńska forma imienia Sargon (Szarrukin). Istnieje również nowo utworzona forma – Sargina.
Szuszan – ‘lilia’, asyryjska forma imienia Zuzanna.
Eliszwa, Iliszwa (Elishva) – asyryjska forma imienia Elżbieta, ‘Boża przysięga’ lub ‘poświęcona Bogu’.
© Diana Salomon (Rosja)
diana@atranews.com
źródło: atranews.com
Imiona asyryjskich królów i królowych
Atalia – żona króla Sargona II (pochodziła z Judei)
Nakija-Zakutu – żona króla Sennacheryba III (pochodziła z Syrii)
Adad-Nirari – było kilku królów asyryjskich o takim imieniu
Aszur-Ach-Iddin (Esarchaddon) – królował w latach 680-669 przed Chr.
Aszur-Banipal – król asyryjski, królował w latach 668-627 przed Chr.
Aszur-Bel-Kala
Aszur-Dan – było kilku królów asyryjskich o takim imieniu
Aszur-Etel-Ilani
Aszur-Nasir-Pal
Aszur-Resz-Iszi
Aszur-Uballit – było kilku królów asyryjskich o takim imieniu
Bel-Nirari – ojciec jednego z królów
Igurkapkapu – ojciec jednego z królów
Ilu-Szumma – królował w XIX w. przed Chr.
Iri-Szum – królował ok. 1800 r. przed Chr.
Iszme-Dagan – było kilku królów asyryjskich o takim imieniu
Marduk-Nadin-Achi – główny pisarz króla Aszur-Ubalita
Sennacheryb – królował w latach 704-681 przed Chr.
Sin-Szar-Iszkun
Szalmansar – było kilku królów asyryjskich o takim imieniu
Szamasz-Szum-Ukin
Szamszi-Adad – było kilku królów asyryjskich o takim imieniu
Szarukkin (Sargon) – było kilku królów asyryjskich o takim imieniu
Tukulti-Apal-Eszszara (Tiglat-Pileser) – było kilku królów asyryjskich o takim imieniu
Tukulti-Ninib
Tukulti-Ninurta – było kilku królów asyryjskich o takim imieniu
Więcej imion królewskich i informacji o okresach panowania można znaleźć na stronie kinglist
Zobacz również:Assyrian Names Project