Mor Balai z Kenneszrin

Na temat biografii syryjskiego biskupa św. Balaja z Kenneszrin (syr. ܒܠܝ ܕܩܢܫܪܝܢ) nie zachowały się żadne źródła. Była to wybitna postać, którą Grzegorz Bar Ebraja w XIII w. nazwał “najwybitniejszym poetą syriackim po śmierci św. Efrema” (praca Ethicon). Jedyna data, która pozwala oszacować lata życia św. Balaja to rok 432, kiedy zmarł biskup Akakiusz, metropolita Aleppo. Na jego cześć św. Balai ułożył pięć hymnów. Skoro imienia Balaja nie ma na liście biskupów obecnych na synodach w 449 i 451 r., przyjmuje się, że biskup zmarł w latach 40. V stulecia.

Św. Balai z Kenneszrin prawdopodobnie pochodził z Edessy, ale był biskupem miasta Kenneszrin (Qinnašrīn, syr. ܩܢܫܪܝܢ, „Orle gniazdo”), po łacine nazywanego Chalcis ad Belum. Były tam co najmniej dwa klasztory: jeden założony przez mnicha Abrahama, znanego z uzdrowienia sparaliżowanej kobiety, a drugi przez Markianusa, który nie zgadzał się z Abrahamem co do daty obchodów Wielkanocy. Uważa się, że pustynne okolice miasta były miejscem, gdzie narodził się monastycyzm syryjski. Św. Hieronim odwiedził Kenneszrin w 375 r. i spędził jakiś czas wśród eremitów na pustyni położonej na południe od miasta.

Rękopis z szóstego wieku zawiera hymn zatytułowany Nauczanie Mar Balaja, chorepiskopa, z okazji poświęcenia kościoła dopiero co zbudowanego w mieście Kenneszrin. Aramejskie słowo madrasza oznacza nauczanie w formie śpiewanych hymnów, zawierających głębokie treści teologiczne. Chorepiskop natomiast to prawdopodobnie stanowisko biskupa pomocniczego, w tym przypadku nadzorującego życie monastyczne w klasztorach. Niewykluczone, że nowowybudowany kościół należał do jednego z klasztorów Kenneszrin.

Oprócz hymnów na cześć biskupa Akakiusza i z okazji poświęcenia kościoła w Kenneszrin, zachowała się praca św. Balaja poświęcona postaci Józefa Egipskiego. Obszerne opracowanie na ten temat napisał R. Phenix. Ponadto cały szereg pieśni liturgicznych uważanych za dzieła św. Balaja włączono do modlitewnika Beth Gazo (ܒܶܝܬ̥ ܓܰܙܳܐ‎Kościoła Syriacko-Prawosławnego Patriarchatu Antiocheńskiego, jak również do modlitewnika Szchimto (ܫܚܝܡܬܐ) używanego w Kościele Maronickim.

Niestety, w żadnym z miejsc, wymienianych w źródłach w związku z działalnością św. Balaja, nie prowadzono prac archeologicznych mogących potwierdzić dość skąpe dane źródłowe. Miasto Kenneszrin zostało kilka razy zburzone i odbudowane w X-XI w., dzisiaj już nie istnieje. Jednak niewątpliwie biskup ten dzięki swojemu talentowi poetyckiemu i wiedzy teologicznej odegrał znaczącą rolę w budowaniu wspólnoty chrześcijańskiej Asyryjczyków w V w., a jego dzieła brzmią w ich kościołach do dziś. Poniżej nagranie angielskiego tłumaczenia modlitwy Mor Balaja na jego melodię udostępnione przez YouTube.