Początek Wielkiego Postu u Asyryjczyków

Zachęcamy do włączenia się w ten czy inny sposób do postu i modlitwy wspólnie z Asyryjczykami – przedstawicielami Kościoła Antiocheńskiego, najstarszej wspólnoty chrześcijańskiej na świecie. Od niedzieli 7 lutego 2016 r. rozpoczęli oni 50-dniowy post (zob. kalendarz), który w ich tradycji polega na wstrzymaniu się od wszystkich pokarmów pochodzenia nieroślinnego (w tym ryby, jajek, nabiału itp.). Warto modlitwą i postem zawalczyć o jedność i o wspólne zbawienie, zwłaszcza w obliczu dzisiejszego zagrożenia, jakie rysuje się nad Europą i całym światem.

Piśmiennictwo duchownych Kościołów syriackich jest niezwykle bogate w specyficzne acz kontrowersyjne poglądy na tematy związane z pożywieniem, traktowanym jako jeden z nieodłącznych elementów praktykowania wiary. Przestrzeganie surowych reżimów pokarmowych nie może się dopełnić bez zachowania ścisłych postów. Posty wzmiankował już Bar Daisan, filozof z Edessy (†222), mocno je akcentował św. Jakub z Nisibis (†338) i św. Afrahat, perski mędrzec (zm. po 346). O potrzebie poszczenia apelował św. Efrem (†373) oraz jeden z jego wychowanków, Euzebiusz, biskup Emesy. Postom, regułom dla zakonników, księży, bnat kiama (córki przymierza) i pokucie poświęcił część swojej twórczości mnich Rappula, urodzony w Kenneszrin, późniejszy biskup Edessy (411-435). Powszechnie znany jest żywot św. Szymona Słupnika Starszego (†460), zwanego siłaczem wiary, który słynął z budzących podziw długotrwałych postów. Autorami hymnów o postach byli także Izaak z Edessy, Młodszy, zwany antiocheńskim (zm. 491?), uczestnik soboru chalcedońskiego oraz Akkak, katolikos Kościoła Wschodu (†496).

Post w ujęciu Filoksenosa

Jednym z autorów poświęcających uwagę praktykom postnym jest żyjący na przełomie V i VI wieku biskup asyryjski o imieniu Achesnaja, znany bardziej pod innym greckim odpowiednikiem: Filoksenos („Wielbiący obcość”). Jego praca pt. ܐܘܪܚܐ ܕܔܡܝܪܘܬܐ „Droga ku doskonałości” jest typowym dziełem ascetycznym, skierowanym do mnichów, namawianych do dołożenia starań o osiągnięcie jak najwyższego stadium czystości duchowej.

Filoksenos pisze o postach z pozycji teologa. W jego tekście jest stosunkowo mało informacji i wskazówek praktycznych dotyczących np. obowiązujących w jego czasach okresów postnych oraz rodzajów zakazanych produktów podczas ich trwania. Uważa on, że post jest pierwszym krokiem prowadzącym do przezwyciężenia słabości duchowych i złych skłonności. Właśnie od postu rozpoczął się marsz ewangelizacyjny Apostołów i Ojców Kościoła. Oni wzorowali się na wydarzeniach związanych z historią zbawienia oraz na postaciach utrwalonych w Starym Testamencie, nie mówiąc o poście Chrystusa, dopiero po którym zaczął On nauczać. Wyszedł na pustynię, aby oddawać się kontemplacji i oddalić się całkowicie od wszelkiego pokarmu. To nie przypadek, że Chrystus pościł akurat przez 40 dni. On jedzenia wcale nie potrzebował, lecz chciał pokazać, że to jest graniczny okres, w którym człowiek może nic nie jeść i nic nie pić. Tyle samo dni przecież trwał post zarówno Mojżesza zanim otrzymał tablice przykazań, jak i Eliasza zanim ujrzał Boga na górze Horeb. Autor cytuje wiele wersetów z Biblii, z których wynika, że każdą niemal łaskę czy błogosławieństwo Apostołowie Chrystusa otrzymywali po krótszym lub dłuższym okresie postu i tym samym zachęca on uczniów do ich naśladowania, podkreślając, że Apostołowie jadali bardzo skromnie: chleb, warzywa i oliwki. Podaje też m.in. przykład Ezechiela, któremu dopiero po poście objawiono zniszczenie Świątyni Jerozolimskiej i Dawida, który, choć był królem, tak umartwiał się przez posty, że ludzie z niego się śmiali (Ps 35,13; 102,5; 109,24).

Używając terminu medycznego, Filoksenos uważa post za rodzaj kuracji. Podejmowany świadomie post jest znakiem postanowienia i wiary, które są w stanie uśmiercić w zarodku wiele niepoprawnych zachowań. Zaznacza jednak, że ci, którzy są majętni, a poszczą z chytrości, odnoszą jedynie połowiczne zwycięstwo nad swoimi słabościami.