W swojej encyklice na Wielki Post 2021 r. Patriarcha Kościoła Syryjsko-Ortodoksyjnego Patriarchatu Antiocheńskiego zacytował poemat św. Jakuba z Sarug (†︎521). Chciałem podzielić się z polskimi chrześcijanami głównymi myślami tego wybitnego teologa Wschodu na temat postu. Pomyślałem o tym widząc, jak wiele uwago Polacy przywiązują do jedzenia, odchudzenia, oczyszczenia organizmu i innych spraw wtórnych względem głównej idei postu – ukorzenia się przed Bogiem i wewnętrznej przemiany ku świętości. Cała encyklika w języku angielskim jest dostępna na stronie Patriarchatu, a niżej kilka najciekawszych fragmentów z poetycko ułożonej homilii Mor Jakuba z Sarug:
Na początku Wielkiego Postu odmawiajmy błagalną modlitwę, abyśmy dzięki niej zostali uratowani od krzywdy.
Na początku Wielkiego Postu czuwajmy gardząc snem i zawsze bądźmy sumienni w posługiwaniu.
Na początku Wielkiego Postu hojnie rozdajmy jałmużnę, aby nasz post był miły Panu.
Na początku Wielkiego Postu zapałajmy nienawiścią do grzechu i całym sercem pokochajmy drogę prawdy.
Na początku Wielkiego Postu, który jest największym skarbem wszystkich dóbr, zbierzmy pomyślnie owoce pokuty.
Na początku Wielkiego Postu przygotujmy duszę i ciało do wkroczenia na niebezpieczne pole bitwy.
Na początku Wielkiego Postu, który jest źródłem wszelkiego dobra, biegnijmy wszyscy po wieniec (chwały i zwycięstwa) po jego zakończeniu (por. 1 Kor 9, 24).
Na początku Wielkiego Postu odrzućmy wszelkie zło (por. Jk 1, 21) i pośćmy wszyscy w czystości i mądrości.
Na początku Wielkiego Postu utkajmy z jałmużny koronę (nakładaną podczas wesela), aby po jego zakończeniu móc uczestniczyć w weselu Pana Młodego (por. Ap 19, 7).
Na początku Wielkiego Postu wzywajmy siebie nawzajem do pokuty, aby po zakończeniu radować się z Oblubieńcem w komnacie światła.
Na początku Wielkiego Postu zdejmijmy wszystko, co złe, i ubierzmy się w szatę ascezy (por. Ef 4, 22-24).
Na początku Wielkiego Postu oczyśćmy się ze złych myśli, aby na jego końcu radować się radosną ucztą weselną.
Na początku Wielkiego Postu nie bądźmy słabi, ale z mocą przeciwstawmy się niegodziwym pragnieniom.
Z pokolenia na pokolenie sprawiedliwi pościli w sposób święty iw ten sposób zbliżali się do Boga i odnosili zwycięstwo.
(…)
Przygotujmy się, wierni słuchacze, bo nadszedł Wielki Post, więc powstrzymajmy się od wszelkiego zła.
Oczyśćmy się z niegodziwości, abyśmy w świętości stali się uczestnikami Jego wielkiej Paschy.
Z zapałem przyjmijmy zbliżający się Wielki Post, w którym będziemy walczyć z mocami Przeciwnika (Szatana).
(…)
O wy, którzy zachowujecie Wielki Post, zastanówcie się, w jaki sposób przeżyjecie Wielki Post, który wywyższa świętego poszczącego.
Niech całe ciało zostanie uświęcone przez czysty post, aby stało się świątynią oczyszczoną dla Pana, w której będzie mieszkał (por. 1 Kor 6, 19-20).
Dzięki czystemu postowi wszystkie zmysły duchowe i fizyczne zostaną oczyszczone z nieczystości.
Dzięki czystemu postowi wszelkie plugawe myśli, pragnienia i nieczyste rozmowy zostaną usunięte z naszych dusz.
Niech oko pości, nie patrząc z pożądaniem; raczej niech patrzy w górę do nieba (por. Kol 3, 1).
Niech ucho nie słyszy próżnych głosów; niech raczej słucha przykazań Bożych.
Niech zmysł powonienia odwróci się od zapachów próżności; raczej niech upaja się słodkim zapachem kadzidła.
Niech usta porzucą nadmiar pożywienia i wychwalają w świętości Pana, wspólnie z aniołami.
Ręce niech rozdają jałmużnę w czasie postu, aby był to post miły Bogu.
Niech nogi unikają zgorszenia (dosłownie – potknięcia); raczej niech przechodzą przez wielką bramę domu Bożego.
Niech cała dusza, ciało, duch i umysł poszczą w czasie Wielkiego Postu, by całkowicie oczyścić się ze wszelkiego zła.
Jak się zdaje, Mor Jakub z Sarug nie uważał, jakoby post był wyrzeczeniem, za pomocą którego można wytargować u Pana Boga jakieś korzyści lub oczyścić organizm z toksyn i pozbyć się nadwagi. Post to pokuta, odwrócenie się od zła i nawrócenie się do Boga.
Pośćmy więc tak, jak poszczono w Kościele od wieków.